تب فلسفی

برای تولد گل محمدی     امشب آسمان آبی است و نور ماه پژواک رخ رخشان محمدی است. ستاره ها در جشن میلاد نور می رقصند و کهکشان ها کشان کشان خود را به محفل عروسی عشق می رسانند. تا با تابش شور شیدایی، سیمای سپیده را به مهمانی نور فراخوانند.      ملائکه ی ملیح در میخانه ی عدم، شراب شادمانی سر می کشند. و با سماع سعادت، صوت صلابت را به زمین هدیت می دهند. باد با دمیدن در نی نیاز عروسی تولد اشرف کائنات را گرمی می بخشد. ابرها اشکِ شوق ریزان صحنه ی زمین را به سبزی و طراوتی عطرآگین دعوت می کنند. و برگ های درختان در روز مولود موعود به کف زنی مشغولند. گل ها هم به تماشای صفای صافی نور محمد(ص) در پوست خود نمی گنجند.    تب فلسفی...

دستاوردهاى وحدت حوزه و دانشگاه     اول: مراد اصلى از وحدت حوزه و دانشگاه همگامى و همراهى اين دو نهاد برجسته كشور براى رهايى از تفرقه و ايجاد فضايى از اتحاد ميان اين دو قشر فرهيخته براى سامان بخشى مديريت جامعه بود. كه اين مهم على رغم كارشكنى ها و تعصبات بسته شكل گرفت و ساختار سياسى و فرهنگى اقتصادى و اجتماعى جامعه نيز مرهون تحصيل كردگان اين دو نهاد است.       ورود روحانيون به دانشگاهها و دانشگاهيان به حوزه ها، نشست هاى علمى و پژوهشى مشترك، پيمايش عرصه هاى علم و دين، توليد مشترك انديشه در تقابل با هجوم فرهنگهاى وارداتى و پژوهش پيرامون موضوعات بين رشته اى همه از دستاوردهاى اين وحدت است كه مى توان به آمار و ارقام آن پرداخت و مورد ارزيابى قرار داد.      دوم: علم و دين دو مقوله اى هستند كه در روزگاران گذشته و حال سه دوره پرفراز و نشيب را گذرانده اند و تا حدودى به ساحل امن وحدت رسيده اند. پس از نوزايى و رنسانس در غرب با توجه به برداشت غيرمنطقى كليسا از دانش جديد و گرايش كم رنگ برخى از دانشمندان علوم تجربى نسبت دين، ما شاهد رو در رويى و تقابل علم و دين در غرب هستيم و به بيان روشنتر تقابل عالمان دين و دانشمندان علم تجربى، چرا كه علم و دين به وسيله بانيان آن ترسيم و تصوى مى شوند و خود درگير تقابل و تزاحم نيستند و هيچ مقبله اى را بر نمى تابند.      در گذر از مرحله ى اول و تقابل دو خاستكاه د تب فلسفی...

ازدواج دانشجويى         جامعه شناسان ازدواج را پيوند پسر و دخترى به عنوان دو جنس مخالف براساس رابطه عاطفى، انسانى، ايمانى و جنسى دانسته اند و به تعبير علامه طباطبايى، ناموس طبيعت و خلقت، زوجيت را در گونه هاى مختلف پذيرفته است تا بر همگان ثابت شود كه موجودات نيازمند و محتاج جفت خود هستند و فقط خداوند متعال است كه يگانه و بى همتاست.        در فرهنگ دينى اين پيوند مبارك در جهت ايجاد سكون و مودت و رحمت و نشانه اى از سرچشمه مشترك خلقت زوجين تلقى شده است. در روايات اسلامى با توجه به اثرات مفيد و شايسته اى كه ازدواج در بهسازى فرهنگ اجتماعى و دينى آدميان دارد، بدان ترغيب شده به گونه اى كه در روايت موثق ازدواج را احراز نيمى از دين به حساب آورده است.         اين واحد كوچك برآيندى از روياها و آرزوهاى ديرپاى قبل از ازدواج و مشكلات و تنگناهاى پس از ازدواج بدون توجه به واقعيت هاى موجود شكل مى گيرد و تمام زندگى زوجين را در قالب پيوندى مقدس شامل مى شود. در چند سال اخير و با توجه به بالا رفتن سن ازدواج در ميان قشر تحصيل كرده، به همت دفتر نهاد مقام معظم رهبرى در دانشگاهها شاهد برپايى جشن هاى ازدواج دانشجويى هستيم. گفتنى است نمونه اين امر سالهاى متمادى توسط كميته امداد امام خمينى (ره) جهت پيوند دختران و پسران تحت پوشش با ديگر اقشار جامعه به اجرا درمى آيد اما از آنجا كه قشر دانشجو با تحصيل علم مواجه تب فلسفی...

ترابط علم و دین         در سالگشت وحدت حوزه و دانشگاه به دانشگاه هرمزگان دعوت شدم. در آغاز مقدمه ای گفتم تا جمعیت را برای حرف اصلی ام آماده سازم. تقارن دو وحدت شیعه و سنی و حوزه و دانشگاه و مراسم نمادینی که در قالب گفتاردرمانی برپا می شود؛ بیانگر این معناست که مناسبات و معادلات دچار نوعی روزمرگی و باری به هر جهتی شده اند و در هر سالی می توان با نگاه ابزاری به توجیه آنها پرداخته و با رویکردی سطحی از آن عبور کرد اما فضای زیرپوستی اقتضائات دیگری دارد که نمی توان بی خیال آن شد. بنابراین در این نوع نشست ها باید به تبیین آکادمیک و تحلیل محتوایی پرداخت. از طرفی نمی توان در همه ی دوره های تاریخی برای وحدت نسخه ای یکسان تجویز کرد. در آغاز انقلاب وحدت معنای خاص خود را داشت که در گذر زمان رنگ باخت و نیازی برآورده نساخت. بعد از تجربه سه دهه از پیروزی انقلاب نمی توان همان اهداف و نشانه ها را تعقیب کرد.         اینکه مطهری و مفتح چه اهدافی در دانشگاه دنبال می کردند و حضورشان چه ضرورتی را پاسخ می داد و آن دو بزرگوار در چه بافتاری به مسائل و مبانی فکری خود پرداختند؟ و پیش از آنها بازرگان و شریعتی چگونه دین را به جامعه ی دانشگاهی تزریق کردند و از چه گفتمانی برای نیل به خواسته های انقلابی یا حزبی برخوردار بودند؟ شاید بهتر بتواند ما را به تبیین موضوع وحدت کمک کند. و اینکه پس از آن فرهیختگان چه استرا تب فلسفی...

جهان متن                 در تقسیم بندی تاریخی هرمنوتیک سه دوره قابل تصور است. در دوره ی پیشامدرن هرمنوتیک کتاب مقدس مطرح بود و در دوره ی بعد هرمنوتیک مدرن با ظهور شلایرماخر و دیلتای  شکل گرفت. و پس از آن دو با حضور شخصیت هایی چون گادامر و هایدگر به تأسی از استادشان هوسرل وارد هرمنوتیک فلسفی شدند. در دوره ی سوم سه رویکرد ایجاد شد که عبارتند از نگاه پدیدارشناسانه و وجودی و تاریخی. در تبیین تفاوت بین  وجودی و پدیدارشناختی باید گفت: گاه به جای چیستی از چگونگی یک موضوع بحث می شود و گاه در اولین مواجه با موضوع، آگاهی خود را نسبت به آن می سنجیم یعنی نوعی حیث التفاتی را مد نظر قرار می دهیم اولی را هرمنوتیک وجودی و دومی را هرمنوتیک پدیدارشناسانه گویند. هرمنوتیک وجودی از جنس دانش است ولی هرمنوتیک پدیدارشناختی از نوع بینش.       در مطالعه کردن آنچه مهم است شناخت و بینش است نه دانش. به قول ژان کلود کریر در جهان امروز می توان دانش ها را به دستگاه ها حواله داد و خود به دنبال بینش بود. یعنی حواس خود را به شناخت ها معطوف کنیم. هدف اصلی در بحث این است که چگونه می توان از دانش به شناخت در مطالعه دسترسی پیدا کرد. ساده ترین مواجه با این مسأله درس های دانشگاهی است که از نوع اول است ولی مطالعه کتب غیر درسی از جنس دوم است. یعنی اندیشه ی آدمی معطوف به اراده می شود فرد خودش می خواهد متوجه مطلبی شود نه این تب فلسفی...

سلاح صلح          مل گیبسون را به فیلم "مصائب مسیح" می شناسیم ولی او در سال 2016 اثر دیگری با عنوان "ستیغ هکسا" خلق کرد که داستان زندگی واقعی دزموند داس، پزشکیار جنگ دوم جهانی است که در سال 2006 در سن 86 سالگی بدرود حیات گفت.        پدر دزموند که در جنگ جهانی اول در ارتش آمریکا حضور داشته و دچار آسیب روانی شده از ورود دو فرزندش در ارتش تنفر دارد. دزموند در کودکی با برادرش نزاع می کند و مادرش با خواندن فرازی از انجیل به او یادآور می شود که کشتن امری نامطلوب است و مجازات دارد. در یک درگیری خانوادگی هم که اسلحه ی پدر شلیک می شود دزموند تصمیم می گیرد برای همیشه با اسلحه وداع  کند. دزموند در جوانی با نیتی متفاوت به نبرد خونین امریکا و ژاپن راه می یابد.       او با ایمانی که در قلبش موج می زند به دوره ی آموزشی رفته و به رغم فرمان فرمانده از گرفتن اسلحه خودداری می کند. تمسخر و تحقیرهای همرزمان و گفتگوی مشاور نظامی هم نمی تواند نظر او را تغییر دهد و نهایتا می پذیرند که در قالب پزشکیار وارد جنگ شود. و در پایان نبردی خونین او با نجات دادن 75 نفر از همرزمانش بزرگترین موفقیت جنگی را از آن خود می کند.          با تماشای فیلم می توان به دیگر صحنه های آن دست یافت اما آنچه برای من تماشایی تر است؛ ایمان راسخی است که در رویارویی با دیگر پدیده ها از روح دزموند حفاظت می کند و قدر می بیند و در صدر می تب فلسفی...

 نوشتن یعنی خلاقیت        "شاید نوشتن هم نوعی راه رسیدن به خداست. می بینم همه جا می خواهند مهندسی نوشتن را یاد بدهند. من جزء آدم هایی نیستم که بخواهم مهندسی یاد بگیرم. نوشتن یک جور خلاقیت است. مثل شعر گفتن. خودش می آید شما را مجبور می کند به نوشتن. شما نمی توانید به خودتان فشار بیاورید و بنویسید. اگر هم بتوانید بنویسید به نظرم چیزی می شود که برای دیگران قابل توجه نمی شود. من هیچ وقت خودم را مجبور به نوشتن نکردم که بروم و یک ساعت هایی از روز بنشینم و بنویسم ولی شده که دارم رانندگی می کنم و یک تصویر، یک آدم، یک چراغ قرمز چیزی شده و برداشتم آن را نوشتم بعد همان احساس لذتی که به خودم می دهد؛ می بینم که به دیگران هم می دهد؛ به کسی که می خواند."         فراز فوق سخنان نازی صفوی نویسنده ی کتاب "دالان بهشت" در گفت و گو با یوسف علیخانی به نقل از کتاب معجون عشق ص 118 است. هر چند بیان، ساده و شفاهی است ولی بازتاب یک حقیقت معناشناختی در تجربه ی نوشتن است. برخلاف کتب علمی و مقالات پژوهشی که برای تدریس و ارتقا نوشته می شود؛ رمان و خاطره با عشق و احساس شکل می گیرد. در امور نخست اهداف و اغراض از پیش تأمین و تعیین شده اند اما در نوشتن عاشقانه، شور و شیدایی حضوری فعال دارد. و برای مقصد و مقصودی خاص نوشته نمی شود.        در همان کتاب در گفت و گو با فهیمه رحیمی آمده است " این فهیمه رحیمی نیست که می تب فلسفی...